Trong thực tiễn xét xử, đã có rất nhiều vụ án mà cơ quan điều tra, VKS không đủ chứng cứ chứng minh hành vi phạm tội của bị cáo nhưng khi mở phiên tòa, các tòa thường vẫn không mạnh dạn tuyên vô tội, chỉ trả hồ sơ điều tra bổ sung (sơ thẩm) hoặc hủy án để điều tra, xét xử lại (phúc thẩm).

Tuân thủ nguyên tắc suy đoán vô tội

Tại hội thảo định hướng sửa đổi toàn diện BLTTHS do Ủy ban Tư pháp của Quốc hội vừa tổ chức tại TP Đà Nẵng, nhiều đại biểu đã cho rằng thực trạng này là “không hợp tình, hợp lý”. Trong đó, Phó Chánh án TAND Tối cao Nguyễn Sơn nhấn mạnh: BLTTHS sửa đổi cần phải quy định cụ thể rằng khi chứng cứ buộc tội không đầy đủ thì các cơ quan tố tụng, nhất là tòa án phải tuyên bố là không đủ căn cứ buộc tội. “Việc trả hồ sơ để điều tra bổ sung, điều tra lại chỉ kéo rê vụ án, kéo dài thân phận pháp lý của người không biết có thực sự phạm tội hay không” - ông Sơn nhấn mạnh.

Để thực hiện được điều rất tiến bộ trên, Viện trưởng VKSND Tối cao Nguyễn Hòa Bình cho rằng BLTTHS sửa đổi cần ghi nhận nguyên tắc suy đoán vô tội.

Viện trưởng VKSND Tối cao Nguyễn Hòa Bình cho rằng BLTTHS sửa đổi cần ghi nhận nguyên tắc suy đoán vô tội. Ảnh một phiên tòa hình sự tại TAND TP.HCM. Ảnh: HTD

Ông Bình phân tích: Suy đoán vô tội là nguyên tắc cơ bản của nền tư pháp tiến bộ, mang ý nghĩa nhân đạo và dân chủ sâu sắc. Tuyên ngôn nhân quyền của Liên Hiệp Quốc năm 1948 khẳng định “bất kỳ người nào bị buộc tội đều có quyền được coi là vô tội cho đến khi một tòa án công khai, nơi người đó đã có được tất cả bảo đảm cần thiết để bào chữa cho mình, chứng minh được tội trạng của người đó dựa trên cơ sở pháp luật”. Hiến pháp năm 2013 của nước ta cũng quy định “người bị buộc tội được coi là không có tội cho đến khi được chứng minh theo trình tự luật định và có bản án kết tội của tòa án có hiệu lực pháp luật”.

“Nguyên tắc suy đoán vô tội sẽ là một nội dung mới của BLTTHS và được thể hiện là mọi nghi ngờ về lỗi của người bị buộc tội trong quá trình giải quyết vụ án nếu không thể chứng minh, làm sáng tỏ bằng các biện pháp luật định thì phải suy đoán theo hướng có lợi cho họ” - ông Bình nói.

Cũng theo ông Bình, các cơ quan tố tụng một mặt phải đối xử với nghi can như người không có tội, một mặt phải tạo điều kiện để nghi can thực hiện quyền bào chữa, gỡ tội. Việc chứng minh hành vi phạm tội của bị can, bị cáo là trách nhiệm của các cơ quan tố tụng và phải tuân thủ nghiêm ngặt trình tự, thủ tục luật định.

Truy tố sai tội danh, tòa tuyên không phạm tội?

Bên cạnh việc sửa đổi quy định để các cơ quan tố tụng, đặc biệt là tòa mạnh dạn tuyên án oan, một vấn đề nữa cũng được đặt ra là tăng giới hạn xét xử cho tòa trong trường hợp tòa không đồng tình với tội danh truy tố của VKS.

Theo ông Nguyễn Thành (Chánh án TAND TP Đà Nẵng), BLTTHS hiện hành quy định tòa chỉ xét xử những bị cáo và những hành vi phạm tội mà VKS đã truy tố và tòa đã quyết định đưa ra xét xử. Nghị quyết số 04 ngày 5-11-2004 của Hội đồng Thẩm phán TAND Tối cao (hướng dẫn thi hành một số quy định của BLTTHS) cũng quy định tòa có thể xét xử bị cáo theo khoản khác với khoản mà VKS đã truy tố trong cùng một điều luật hoặc về một tội khác bằng hoặc nhẹ hơn tội mà VKS đã truy tố.

Vì các quy định trên, trong trường hợp sau khi VKS truy tố, tòa xét thấy bị cáo phạm tội danh khác nặng hơn nên trả hồ sơ nhưng sau đó, nếu VKS vẫn giữ nguyên quan điểm cũ thì dù không đồng ý, tòa vẫn buộc phải xét xử bị cáo theo tội danh mà VKS truy tố. Lúc này tòa chỉ có một cách duy nhất “bày tỏ quan điểm” là tự đề nghị tòa cấp trên hủy bản án của chính mình để điều tra, truy tố lại. “Thực tế này mâu thuẫn với nguyên tắc tranh tụng là tòa có quyền đưa ra các quyết định về vụ án dựa vào kết quả tranh tụng tại phiên tòa” - ông Thành nhận xét.

Theo ông Thành, với trường hợp trên, nếu sửa đổi quy định là để tòa xét xử luôn về tội danh mới nặng hơn thì sẽ gây bất lợi cho bị cáo, còn nếu cứ trả hồ sơ thì sẽ mất thời gian. Do đó ông Thành đề xuất phương án là nếu tại phiên tòa, VKS không chứng minh được tội danh mà mình đã truy tố nhưng vẫn giữ nguyên quan điểm thì căn cứ vào nguyên tắc suy đoán vô tội, tòa vẫn xét xử nhưng tuyên bị cáo không phạm tội danh đó.

Một số vụ án kéo dài vì khó kết tội - Đầu năm 2014, TAND quận 9 (TP.HCM) đã trả hồ sơ lần thứ tư để điều tra bổ sung vụ Lại Hồng Văn bị khởi tố, truy tố về tội dâm ô đối với trẻ em. Văn là dượng của cháu TTHC (SN 2003, con gái chị vợ Văn). Tháng 11-2012, nghe cháu C. kể bị Văn nhiều lần dâm ô, mẹ cháu tố cáo đến công an phường. Vụ án này không có nhân chứng, thời điểm xảy ra sự việc (2008) cháu C. mới năm tuổi nhưng đến năm chín tuổi thì cháu mới kể lại cho mẹ nghe. Hồ sơ vụ án không có các biên bản khám nghiệm hiện trường, thực nghiệm điều tra hiện trường, những địa điểm xảy ra việc dâm ô theo lời cháu C. kể không còn tồn tại trên thực tế. Chiếc điện thoại mà cơ quan điều tra quy kết Văn dùng mở phim sex cho cháu C. coi bị thu giữ nhưng không xác định được có lưu trữ phim sex hay không. Từ đầu đến cuối Văn kêu oan rằng bị vu khống vì giữa hai gia đình có mâu thuẫn nghiêm trọng.Chính vì vậy từ năm 2012 đến nay, TAND quận 9 đã bốn lần trả hồ sơ điều tra bổ sung nhưng cơ quan điều tra không thu thập được thêm chứng cứ buộc tội gì mới.  Tháng 5-2013, VKSND tỉnh Đồng Nai đã đổi tội danh đối với ông Xuyên từ vi phạm các quy định về sử dụng đất đai thành chiếm giữ trái phép tài sản và chuyển hồ sơ xuống Công an TP Biên Hòa để điều tra theo thẩm quyền. Nhưng từ đó đến nay VKSND TP Biên Hòa vẫn chưa ra cáo trạng mới truy tố ông Xuyên về tội danh này. Theo hồ sơ, năm 2007 chủ đầu tư dự án Siêu thị Metro Biên Hòa thỏa thuận bồi thường cho các hộ dân, trong đó có ông Xuyên. Công an tỉnh Đồng Nai đã khởi tố ông Xuyên về hành vi vi phạm các quy định về sử dụng đất đai vì cho rằng ông kê khai gian lận để nhận thêm tiền bồi thường. Tháng 8-2010, ông Xuyên bị đổi sang tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Từ tháng 9-2011 đến tháng 7-2012, TAND tỉnh Đồng Nai đã nhiều lần xét xử vụ án nhưng đều trả hồ sơ để điều tra bổ sung.

Theo: plo.vn

Xem thêm:
 

Phúc thẩm được hủy án, Huyền Như không bị tử hình? Như đã thông tin, ngày 24-12, phát biểu quan điểm về vụ án, công tố viên cho rằng Huyền Như phạm tội tham ô hơn 1.000 tỉ đồng từ tài khoản của năm công ty trong VietinBank. Công tố viên cho rằng VietinBank phải bồi thường cho năm công ty và đề nghị tòa hủy án phần này để điều tra, xét xử lại.

Bản án sơ thẩm sai sót nghiêm trọng Viện kiểm sát nhân dân tối cao nhận định bản án sơ thẩm sai sót nghiêm trọng, kiến nghị tòa hủy, sửa một phần để điều tra xét xử lại

16 năm ngồi tù oan chỉ vì cung cấp thông tin kẻ giết người 16 năm ngồi tù, cho đến tận khi đã thi hành xong bản án, ổn định cuộc sống, ông Chiến mới được minh oan khi hung thủ thực sự bị bắt.

Rà soát vụ Nguyễn Văn Chưởng kêu oan trong tháng 1-2015 Dự kiến đầu tháng 1-2015, đoàn giám sát của Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ có buổi làm việc tại Hải Phòng để rà soát về vụ án của tử tù Nguyễn Văn Chưởng.

Xem xét khởi tố vụ án ở thủy điện Đạ Dâng Tổng giám đốc Vietracimex xin lỗi vì đã gây ra vụ việc phức tạp.

Nguyễn Mạnh Tường kháng cáo  Bị cáo Nguyễn Mạnh Tường cho rằng tòa tuyên phạt bị cáo quá nặng, xét xử chưa đúng tội danh, cáo trạng nhiều điểm không đúng nên đã kháng cáo toàn bộ bản án sơ thẩm.

Bình đẳng trong tranh tụng: Chuyện bắt buộc! Làm sao để đảm bảo sự bình đẳng trong tranh tụng giữa các bên buộc tội và bên gỡ tội là nội dung được quan tâm tại hội thảo định hướng sửa đổi toàn diện BLTTHS do Ủy ban Tư pháp của Quốc hội tổ chức ở Đà Nẵng ngày 23-12.

Nhân chứng “đặc biệt” hé lộ manh mối về hung thủ 4 tháng giết 4 người Trong vòng 4 tháng qua, những vụ giết người cướp tài sản liên tiếp diễn ra tại các tỉnh Quảng Ngãi, Hải Phòng, Bà Rịa- Vũng Tàu. Không một nhân chứng nào nhận dạng được hung thủ bởi sau khi gây án, hắn đã nhanh chân tẩu thoát. Tuy nhiên, bằng sự mưu trí và kiên quyết của mình, lực lượng cảnh sát điều tra PC45 Bà Rịa- Vũng Tàu đã nhanh chóng bắt được hung thủ từ những manh mối...

Điều 'mờ ám' trong vụ Huyền Như: Nuốt ngàn tỉ, chỉ thu hồi trăm tỉ  Thu lợi bất chính 1.186 tỉ đồng, tòa sơ thẩm chỉ tuyên thu hồi 150 tỉ!

Chích điện người tình đến chết vì đòi tiền sau màn… ân ái Thấy vợ con đi vắng, Chín rủ người tình sang nhà để quan hệ. Sau khi thoả mãn xong, người tình xin tiền, Chín không cho liền bị ăn mắng. Bực tức, Chín chích điện người tình cho đến chết.